Czudrys 4
25-30 lipca 2022 r.
Czudeckie rysowanie pachnie lasem, żniwnymi łanami i pełnią lata. Uczestników pleneru rysunkowego wita miasteczko położone wśród malowniczych wzgórz Podkarpacia. Pośrodku rynku pulsuje fontanna, a poniżej przy głównej ulicy stoi maleńki ratusz z zegarem. Tu w okienku można kupić "Chleb Pradziada". Perspektywę placu zamyka szereg starych chat z charakterystycznymi podcieniami, które rozsiadły się wzdłuż północnej pierzei, niczym gromada odwiecznie plotkujących kumoszek. Po stronie zachodniej pyszni się okazały kościół barokowy, a po przeciwnej stoi budynek dawnej synagogi. Mieści się w nim obecnie biblioteka, a także relikty kultury żydowskiej i ciekawy zbiór regionalnych sprzętów gospodarczych, między innymi narzędzia do obróbki lnu i wypieku chleba. Na wschód od rynku wznosi się, jakby wzlatywał ku niebu, siedemnastowieczny kościółek Świętego Marcina.
Czudec przylgnął od strony północnej do rozległego wzniesienia, na którym rozpościera się "Wielki Las" z przyrodniczym rezerwatem. Z tej wyżyny podziwiać można panoramę doliny z otaczającymi ją zalesionymi pagórkami. Na stoku za Wisłokiem leśne ostępy skrywają ruiny średniowiecznego zamku czudeckiego. Nad rzeką szumi efektowna estakada komunikacyjna, która łączy miasteczko ze światem na podobieństwo starożytnego szlaku handlowego przebiegającego przez te ziemie. Czudec był niegdyś osadą, lokowaną w XV wieku na prawach miejskich, które utracił dopiero w 1935 roku. Podupadły i zniszczony dziś dworzec kolejowy z czasów austriackich, nosi ciągle jeszcze ślady piękna epoki. Nie jest własnością, a mógłby stać się, po stosownej rewitalizacji, znakomitym dopełnieniem dziedzictwa historycznego i wizerunku miasteczka. Można by w nim pomieścić z powodzeniem muzeum i galerię rysunku. Doroczne plenery bowiem wpisały się w tutejszy pejzaż i zaowocowały już pokaźnym zbiorem dzieł, stając się częścią miejscowej tradycji. Przekroczyły wymiar lokalny i nabrały cech uniwersalnych, zyskując z roku na rok coraz większe uznanie środowisk artystycznych. Eksluzywność plenerów wzmacniają ograniczenia czasowe i formalne. W plenerze może wziąć udział jedynie dziesięciu zaproszonych twórców i nie można w nim uczestniczyć po raz drugi. Trwa od poniedziałku do soboty, zatem na ściśle rysunkową pracę pozostają tylko cztery dni. Obowiązuje jednolity format - B1, czyli 100x70 cm, co determinuje efekt do pewnego stopnia monumentalny. Przybywają tu rysownicy o odrębnych temperamentach, a każdy przywozi inny bagaż doświadczeń warsztatowych. Ujednolicony format rysunków sprowadza tę różnorodność do wspólnej płaszczyzny, umożliwia konfrontację indywidualności, wymianę doświadczeń, a także ułatwia zorganizowanie czytelnej ekspozycji. Rysunek może być szkicem, zapisem ulotnego wrażenia, studium natury lub zapisem dokumentalnym. Bywa ilustracją, komiksem, rodzajem publicystyki, satyry czy karykatury. Gdy osiąga pełnię wyrazu, staje się dyscypliną autonomiczną - esencją malarstwa. Odbicie wszystkich tych kategorii odnajdujemy w dorobku dotychczasowych czterech edycji pleneru. Ostatni tydzień lipca 2022 roku dał rezultat w postaci rysunków o charakterze abstrakcyjnym, ale też nastrojowym i lirycznym, surrealizującym i metaforycznym. Motywy czudeckie wplatają się w ich strukturę w sposób naturalny i niewymuszony. Tym razem rysowali artyści między innymi z Krakowa, Katowic i Wrocławia. Byli też przedstawiciele prężnego środowiska artystycznego pobliskiego Rzeszowa. W Czudcu na Podkarpaciu rysuje się z pasją, profesjonalnie i z respektem dla jedynego w swoim rodzaju genius loci. Należy się zatem szacunek i wielkie uznanie dla gospodarzy oraz obywateli Czudca za zrozumienie dla tej szlachetnej idei, a przede wszystkim za coroczny trud organizacji wydarzenia.
Niech żyje Czudec i czudeckie rysowanie!
Komisarz pleneru - Lucjan Orzech
Czudec, lipiec 2022
